تفاوت مته ها چگونه یک مته خوب بخریم

حالا وقت صحبت درباره انتخاب پوشش مناسب بری جنس مته شما است

پوشش مته بر کارآیی آن تاثیر زیادی دارد چند نمونه بر روی این میز در یک ردیف گذاشته‌ام تا بتوانیم به خوبی تفاوتهای آنها را بررسی کنیم پوشش روشن یا در واقع بدون پوشش ارزان‌ترین نوع است و در بعضی موارد به خوبی عمل می‌کند برای مثال، آلومینیم و فولادهای کم کربن هر دو با این نوع مته بدون مشکل سوراخکاری می‌شوند پوشش اکسید سیاه بهتر است کمی خاصیت روغنی دارد که باعث مقاومت در برابر اکسید شدن یا زنگ زدگی می‌شود و همینطور مقاومت بالاتر در برابر گرما دارد که در نتیجه طول عمر آن حدود دوبرابر می‌شود و با همه این موارد همچنان قیمت پایینی دارد 

پوشش «نیترید تیتانیوم» یا به اختصار Tin 

معمول‌ترین نوع پوشش است پوشش اولیه بسیار خوبی است بویژه برای کارهایی که در آن مته خیلی داغ نمی‌شود یا جنس مواد خیلی سخت نیست پوشش «نیترید تیتانیوم» را می‌توان از رنگ طلایی و روشن آن شناخت پوشش «کربونیترید تیتانیوم» یا به اختصار  TiCN
یک رتبه بالاتر از پوشش نیترید تیتانیوم است دمای بالاتری را تحمل می‌کند کمی مقاوم‌تر است و فرسایش کمتر نسبت به پوشش نیترید تیتانیوم دارد رنگ آن عموما کمی متمایل به بنفش است و آخری ، پوشش « نیترید آلومینیوم-تیتانیوم» است TiALN

پوشش « نیترید آلومینیوم-تیتانیوم» است TiALN

با تحمل دمای بالاتر نسبت به “کربونیترید تیتانیوم” و “نیترید تیتانیوم” این پوشش خاکستری رنگ برای سوراخکاری مواد در دمای بالا بسیار مناسب است و با این حال یک انتخاب مناسب برای فولاد و فولاد ضدزنگ نیز هست اما به خاطر داشتن آلومینیم مناسب سوراخکاری در آلومینیم نیست علاوه بر این پوشش‌های معمول بسیاری از تولید کنندگان پوشش‌های منحصر به خودشان را دارند با ویژگی‌هایی مانند خاصیت روغنی یا یا تحمل دمای بالا اینجا در «هاس» ما از مته با پوشش «نیترید تیتانیوم» استفاده می‌کنیم بویژه وقتی  با فولادهای نه چندان سخت کار می‌کنیم چراکه مقاومت حرارت بالا و جنس مستحکم یعنی عمر طولانی‌تر مته

سوراخکاری چدن

برای سوراخکاری چدن از پوشش «کربونیترید تیتانیوم» استفاده می‌کنیم چراکه استحکام بالایی دارد و با دوام است و در انتها، وقتی فولادهای مستحکم را سوراخکاری می‌کنیم از پوشش «نیترید آلومینیوم-تیتانیوم»استفاده می‌کنیم تا مته دربرابر تنش و گرمای بالا مقاوم باشد این پوشش گرما را به براده‌ها منتقل می‌کند تا به این ترتیب مته و کار داغ نشوند به طور کلی اگر قصد سوراخکاری مواد بسیار مستحکم را ندارید

یک مته «کُبالتی» خوب

راهکاری ارزان قیمت برای تولید است TiN یا TiCN با پوشش البته میتوانید کمی هم وقت بگذارید و در فروشگاهها جستجو کند قیمت‌ها بسیار متفاوت هستند و می‌توانید مته‌ای با پوشش خوب را با قیمت ارزان بخرید تا اینجا درباره جنس و پوشش مته صحبت کردیم سومین نکته مهم در انتخاب مته شکل مته یا هندسه آن است که نقش مهمی در سوراخکاری دارد شاید قابل توجه‌ترین ویژگی در ظاهر یک مته طول آن باشد

مته‌ها عموما در دو اندازه موجود هستند

مته کوتاه ماشینی

و مته بلند

وقتی صحبت از کار با دستگاه «سی‌ان‌سی» می‌شود

مته کوتاه انتخاب متداول‌تری است

به خاطر اینکه مستحکم‌تر هستند

البته همه جور مته در اندازه‌های دلخواه مشتری برای کارهای خاص نیز موجود است یک نکته‌ مهم درباره همه ابزارهای برش این است که  بهتر است کوتاه‌ترین  اندازه را استفاده کنید به‌خاطر اینکه هر چقدر یک مته کوتاه‌تر باشد مستحکم‌تر است فقط دقت کنید که  طول شیار مته مناسب برای خروج براده‌ها باشد این مسئله نکته دوم درباره شکل یا هندسه مته است برای سوراخی که قصد ایجاد آن را دارید

شیار مته چه اندازه‌ای باید باشد ؟

ایده‌آل این است که وقتی مته در عمیق‌ترین اندازه مورد نظر است مقدار شیار بیرون مانده  باید دو برابر قطر مته باشد در این صورت براده‌ها به راحتی خارج می‌شوند کمتر از این اندازه، براده‌ها درون شیار به هم فشرده شده ‎باعث خرابی سطح سوراخ یا قطر سوراخ میشود یا  مته منحرف میشوند و بدتر از همه ممکن است مته بشکند اما اگر قصد ایجاد یک سوراخ کم عمق را دارید لزومی ندارد از یک مته بلند  که شیارهایش تا انتها ادامه دارد استفاده کنید

چنین مته‌ای مستحکم نیست و دقت کار با آن نیز پایین است زاویه نوک مته نیز از نظر بسیاری از مردم قسمت مهمی از هندسه یک مته است دریل می‌کنید  CNC  وقتی یک قطعه فلزی را با دستگاه معمولا مته‌ای را انتخاب می‌کنید که زاویه نوک آن 118 درجه باشد یا بین 135 تا 140 درجه مته با زاویه نوک 118 درجه پراستفاده‌ترین نوع برای کارهای عمومی است

مته‌های فولادی سرعت بالا

مته‌های فولادی سرعت بالا که برای سوراخکاری فولادهای نسبتا نرم، آلومینیم و سایر فلزات نرم ساخته شده‌اند بنابراین اکثر مته‌های معمولی و بلند زاویه نوک 118 درجه دارند

زاویه نوک 135 درجه در مته‌های کوتاه استفاده می‌شود CNC و همینطور دستگاه مناسب برای سوراخکاری مواد سخت و مستحکم اینجا  در «هاس»  تقریبا همه مته‌ها زاویه 135 درجه دارند تا بتوانیم چدن و فولادهای سخت را سوراخکاری کنیم حالا نوبت به بررسی زاویه مارپیچ مته است این زاویه برای خروج براد مهم است

مته با زاویه مارپیچ 30 درجه

معمولا مته با زاویه مارپیچ 30 درجه برای سوراخکاری در اغلب مواد مناسب است در بیشتر موارد، همین انتخاب بسیار مناسب است و نیازی نیست که خودتان را درگیر سایر گزینه‌ها کنید اما اگر کار ویژه و خاصی را باید انجام دهید زاویه کمتر از 30 درجه تا حدود 10 درجه، مناسب فولادهای مستحکم‌تر یا آلیاژهای آلومینیم است

چراکه در این موارد تخلیه براده و مقاومت دربرابر شکستگی مهم است اما زاویه بزرگ تا 40 درجه معمولا برای سوراخکاری موادی استفاده می‌شود که دربرابر ماشینکاری مقاوم هستند مانند فولاد ضد زنگ که در آن گشتاور پایین و مقاومت دربرابر برشکاری کمک میکند تا این فلز سوراخ شود آخرین موضوع درباره شکل و هندسه مته مرکزیابی خودکار است 

خیلی از مته‌های کُبالتی اینگونه هستند و تقریبا همه مته‌های کاربیدی این ویژگی باعث میشود مجبور به ایجاد یک سوراخ کوچک اولیه نباشید و باعث میشود مته به خوبی در نقطه مورد نظر قرار گیرد مته‌های فولادی سرعت بالای معمولی خود مرکز نیستند به این دلیل که اضافه کردن این ویژگی به مته زمان زیادی می‌خواهد و قیمت بالایی دارد به همین دلیل، در هنگام سوراخکاری روی سطوح صاف دچار لغزش یا انحراف می‌شوند مته‌های گران‌قیمت  کُبالتی یا کاربیدی طوری ساخته شده‌اند که خود مرکز هستند و به شما امکان می‌دهد که سوراخکاری را به راحتی با نیرویی کم شروع کنید.

خود مرکز بودن یعنی اینکه شما مجبور نیستید تا قبل از دریل‌کاری نشان‌گذاری کنید و این یکی دیگر از دلایلی است که این مته‌های گران‌قیمت از سایر مته‌های ارزانتر کاربردی‌تر هستند عدم نیاز به نشان‌گذاری سوراخ‌ها باعث می‌شود که اتلاف وقت بسیار کم شود بسیار خوب، تا اینجا به نکات اساسی توجه کردیم جنس مته، پوشش آن، و شکل حالا وقت بررسی بعضی از شرایط خاص در سوراخکاری است

نکات کاربردی

همینطور که گفتم ، تولید کنندگان مته می‌توانند سوراخ‌هایی دورن مته ایجاد کنند بطوریکه مواد خنک کننده تا نوک مته و محل سوراخکاری برسد به این ترتیب محل برش خنک می‌شود و علاوه بر آن لغزنده شده و کمک می‌شود تا براده‌ها راحت‌تر خارج ‌شوند معمولا، مته‌های فولادی بدون سوراخ‌های خنک کننده می‌توانند به عمق دو یا سه برابر قطرشان سوراخ کنند 

قبل از اینکه نیاز به بیرون کشیدن مته (در سیکل سوراخکاری عمیق) برای خروج براده داشته باشند و همینطور محل سوراخکاری خنک شود مته‌های کاربیدی بدون سوراخ خنک کننده می‌توانند قبل از نیاز به بیرون کشیدن مته تا پنج برابر قطر مته در آلومینیم یا فولادهای کربنی سوراخ کنند مشکل بیرون کشیدن چندباره مته در هنگام سوراخکاری عمیق این است که بیشترین مقدار فرسایش مته هنگام داخل شدن مته در کار روی می‌دهد 

زمانی که مته درون کار است میزان فرسایش پایین است بنابراین بیرون کشیدن چندباره مته فرسایش را زیاد می‌کند چراکه عملاایجاد یک سوراخ در واقع چند بار انجام می‌شود

لازم به گفتن نیست که زمان زیادی برای ایجاد تنها یک سوراخ صرف میشود همین کار را  TSC  در حالیکه یک مته سوراخ‌دار فقط در یک مرحله انجام می‌دهد بنابراین برای سوراخکاری عمیق یعنی بیشتر از 5 برابر قطر مته و بویژه وقتی سوراخکاری سخت است یا جنس مواد مستحکم است مته‌های سوراخ‌دار یک التزام هستند اما اگر به سوراخکاری خیلی عمیق نیاز دارید مثلا هشت برابر قطر مته یا بیشتر ابتدا یک سوراخ راهنما ایجاد کنید معمولا این کار را با یک مته کوتاه شروع می‌کنند تا سوراخی در حدود یک و نیم برابر قطر مته ایجاد شود

سوراخکاری عمیق

با سرعت 300 تا 500 دور در دقیقه آغاز می‌کنند و به آرامی مته را در سوراخ هدایت می‌کنند وقتی مته وارد سوراخ راهنما شد حالا می‌توانید سرعت چرخش مته را به حداکثر برسانید و سوراخکاری را تا انتها انجام دهید وقتی که قصد ایجاد یک سوراخ کامل درون یک جنس را دارید (سوراخ راه به در) به جنس مواد و شرایط سوراخکاری توجه داشته باشید تولیدکنندگان مته توصیه می‌کنند که ابتدا با سرعت پایین شروع کنید تا اینکه نوک مته وارد قطعه کار شود به این ترتیب از داغ شدن و پریدگی در مته و محل سوراخ جلوگیری خواهد شد

علت اینکه باید از داغ شدن اجتناب کنیم این است که وقتی مته تقریبا به انتهای کار می‌رسد درست قبل از اینکه از سوی دیگر کار بیرون بیاید محدوده خیلی نازکی از کار به شدت گرم می‌شود و گرما جایی برای انتقال ندارد

بنابراین در این قسمت آخر

جنس ممکن است به شدت داغ و سخت شود عبور از این محدوده به شدت داغ عمر مته را کوتاه می‌کند کم کردن نرخ پیشروی به مقدار 50 درصد در دو ملیمتر آخر کار قبل از اینکه نوک مته از آنسوی کار بیرون بیاید باعث رفع این مشکل خواهد شد

چه وقت لازم است مته تیز شود؟ 

ه طور کلی باید گفت که تا زمانی که به راحتی می‌توانید سوراخکاری کنید اگر فرسایش یا لب‌پر شدن‌ها کمتر از نیم میلمتر باشند هنوز می‌توان از مته استفاده کرد بیشتر از این مقدار، وقت دوباره تیز کردن مته است همیشه توجه کنید که لبه‌های مته پریدگی نداشته باشند اگر فرسایش کم باشد، تیز کردن مته مانعی ندارد اما اگر مته به این وضعیت درآمده باشد دیگر قابل استفاده نیست موارد زیادی پیش می‌آید که شما قصد خرید ابزار دارید

و از خودتان می‌پرسید که برای یک کار خاص به چه چیزی نیاز دارید؟

آیا یک کار مشخص و تک است؟ یا یک کار تکراری

یا سری ‌کاری برای هزاران بار است؟

مته‌های کاربیدی انتخاب مناسبی نیستند اگر وقت و کار کمی دارید و نمی‌خواهید مدت زیادی را به بررسی شرایط و جزئیات صرف کنید انتخاب مته‌های فولادی سرعت بالا یا کُبالتی در این موارد منطقی‌تر هستند به خاطر داشته باشید که همیشه می‌توان کار را با مته‌ای ارزان قیمت شروع کرد و بعد وقتی که مجبور شدید سری کاری یا تعداد زیادی کار  تکراری انجام دهید می‌توانید سراغ فروشنده رفته تا مته مناسبی برای خود انتخاب کنید که می‌تواند مته کاربیدی یا مته کُبالتی باشد بسیار خوب، به سرعت آنچه گفته شد را مرور کنیم مته‌های کاربیدی از بقیه مته خیلی گرانتر هستند

و اگر هم درست استفاده نشوند خیلی آسیب‌پذیر هستند مته‌های فولادی سرعت بالا و کُبالتی به راحتی  تیز می‌شوند اما از لحاظ طول عمر قابل مقایسه با مته‌های کاربیدی نیستند البته مته‌های کاربید سرعت بالاتری هم دارند و اما در مورد پوشش مته اگر قصد ماشینکاری مواد مستحکم را دارید یا نیاز به طول عمر بالا  برای سری‌کاری دارید از بهترین پوشش استفاده کنید اما در مورد شکل مته ما فقط بعضی از موارد مهم را بررسی کردیم در انتها به یاد داشته باشید که جنس مته و مدت عمر آن را بر اساس کاری که می‌خواهید انجام دهید

ترجمه و زیرنویس: داوود شفیعی www.cncstock.ir 

هرگونه کپی از مطالب ترجمه شده توسط سایت سی ان سی استوک قطعا از طریق پلیس فتا و مراجع قضایی مورد پیگیری قرار خواهد گرفت

فیلم تفاوت مته دیوار و آهن _ فیلم تفاوت مته ها چگونه یک مته خوب بخریم _ فیلم سه نکته اساسی هر مته را از دیگری مجزا می‌کند